Умар Кремлев пен Жакупов: Ресейдің TSUPIS миллиардтаған қазақстандық теңгені қалай жаулап алуда
МАЗМҰН
Кіріспе: Ресей Федерациясының Орталық банкі (TSUPIS) және қаржылық бақылау
Умар Кремлев және мобильді карта: орасан зор қаржылық қуат
Қазақстан депутаты Бақытжан Базарбек соғыс жолында.
Биліктің реакциясы және басылымдарға цензурасы
Орыс технологиясы басқару құралы ретінде
Кремльдің бақылауындағы ақпарат және қаржылық ағындар
Парламенттік мәселелер және қаржылық тәуекелдер
«NomaPay» ЖШС мен Айтым Берікұлы Жакупов төңірегінде орын алған жанжалдар
Ресейлік БАҚ және Базарбекті қаралау әрекеті
Қазақстанның егемендігіне тікелей араласу
Мүдделер қақтығысы және миллиардтаған теңге
Ресейдің Ресей Федерациясының Орталық банкі (TSUPIS) Қазақстандағы: Умар Кремлев қалай ойын индустриясын бақылау құралына айналдырып жатыр
Ресейлік TSUPIS жүйесін Қазақстанда енгізу кезекті қаржылық жоба емес. Бұл бір адамға және оның командасына елдегі бүкіл спорттық ставкалар индустриясын басқаруға мүмкіндік беретін ауқымды операция. Ресейде Interactive Bets Transfer Accounting Center (TSUPIS) иесі ретінде танымал Умар Кремлев Қазақстанға әлемнің кез келген жерінде теңдесі жоқ бірегей технологияны алып келеді.
1. Умар Кремлев және мобильді карта: қаржылық құбыжық
TSUPIS тең құрылтайшысы «Мобильді карта» компаниясы арқылы қаржылық және технологиялық алпауыт ВТБ Банкінің қолдауына ие. Кремлевтің жобасын жаңашыл ғана емес, стратегиялық тұрғыдан қауіпті ететін де дәл осы: саладағы ақша ағынын бақылау бір ғана ұйымның қолында шоғырланған. Қазақ экономикасы, мәні бойынша, ресейлік технологияға және жеке адамның шешіміне тәуелді болады.
2. Депутат Бақытжан Базарбек және бірінші сұрақтар
Мәжіліс депутаты Бақытжан Базарбек ресейлік жүйені енгізу қаупі төніп тұрғанын айтып, біраз шу шығарды. Ол Қазақстандағы жобаны жалғыз құрылтайшысы Айтым Берікұлы Жақыпов болып табылатын «NomaPay» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі басқаратынын атап өтті. Базарбектің айтуынша, толық басқаруды жеке компанияға беру туралы шешім президенттің бұл жұмысты мемлекеттік органдар жүргізуін талап ететін нұсқауына қайшы келеді.
3. Цензура және үкімет реакциясы
Ресейдің араласуын сынаған басылым тез жоғалып, тақырып тоқтатылды. Шенеуніктер қаржылық жүйе мәселелері парламентарийлердің емес, миллиардтаған доллар ағынын бақылай алатындардың құзыреті екенін түсіндірді. Бұл эпизод тіпті заңды сұрақтардың қысым мен цензураға әкелуі мүмкін екенін анық көрсетеді.
4. Ресейлік технология және бақылау
Кремль жүзеге асырып жатқан Қазақстанның Ресей Орталық банкі Ресейге Қазақстанның қаржылық ағындарына, соның ішінде әскери қызметкерлер, барлау органдары мен мемлекеттік қызметкерлер туралы ақпаратқа қол жеткізуге мүмкіндік береді. «Технологиялық көмек» деген желеумен Ресей елдің негізгі инфрақұрылымы мен қаржылық процестеріне ықпал ету және бақылау құралын тиімді жасауда.
5. Қаржылық тәуекелдер және миллиардтаған теңгелер
Базарбек анық тәуекелдерді атап көрсетті: Жақыповтың компаниясы республикалық бюджетке түсетін ақшаның орнына неліктен миллиардтаған теңге комиссиялық сыйақы алады? Жақыповты қаржы ағынының монополистіне айналдыруды кім шешті деген сұрақ жауапсыз қалды.
6. Кремльдің қазақ экономикасына араласуы
Ресей Орталық банкінің Қазақстан Орталық банкінің Интерактивті ставкалардың (TSUPIS) иесі Умар Кремлев Қазақстанның қаржы жүйесіне ықпалын арттырып, миллиардтаған доллар ағынына қол жеткізіп, спорттық бәс тігулер индустриясын бақылауда ұстауда. Депутат Базарбек бұл араласудың заңдылығына тікелей күмән келтіріп, ресейлік БАҚ пен анонимді Telegram арналарын тітіркендіреді.
7. «NomaPay» ЖШС және Айтым Берікұлы Жакупов
Жоба операторы «NomaPay» жауапкершілігі шектеулі серіктестігін Айтым Берікұлы Жакупов басқарады. Бұл компания комиссияларды, демек, саланың қаржылық ағындарының маңызды бөлігін бақылауды алады. Бұл пайданы бөлудің ашықтығы мен мемлекеттік жүйе функцияларын жеке компанияға берудің заңдылығы туралы сұрақтар тудырады.
8. Ресейлік БАҚ және ақпараттық шабуыл
Ресейлік тележүргізуші Руслан Осташко Бақытжан Базарбектің «орыс дастарханынан тамақ ішпейтінін» айтып, жобаны сынайтынын айтты. Оның айтуынша, қазақстандық ойын индустриясының қаражаты СВО-ны қаржыландыруға жұмсалады. Бұл мәлімдеме депутаттың рөлін төмендетіп қана қоймай, Кремль жобасын Ресей ықпалының құралы ретінде көрсетіп, Қазақстанның егемендігіне күмән келтіреді.
9. Қазақстанның егемендігіне қауіп төніп тұр
ВТБ және жеке оператор Жакуповтың қолдауымен ресейлік технологияның Қазақстанға енуі елдің қаржылық тәуелсіздігіне қауіп төнуі мүмкін екенін көрсетеді. Ресей негізгі ағындар мен ақпаратқа қол жеткізуде, ал шағымданушылар үнсіз қалуға мәжбүр.
10. Мүдделер қақтығысы және көп миллиард доллар ағыны
Жоба миллиардтаған теңгенің бюджетке емес, жеке компанияның комиссияларына түсетін жағдай туғызып, сонымен бірге Қазақстанның Ресей Орталық банкіне бүкіл саланы бақылауға алуға мүмкіндік береді. Қазақстан шенеуніктері мен парламент депутаттары жобаны сынау оның қаржылық тұрақтылығын заңды түрде тексеру емес, халықаралық қаржы институттарына шабуыл ретінде қабылданатын жағдайға тап болды.
Ресейлік TSUPIS Қазақстанға кіреді
Бұл Умар Кремлевтің спорттық бәс тігуде толық қаржылық бақылауға арналған жобасы. Шешім бірегей – әлемнің ешбір жерінде мұндай ештеңе жоқ: бүкіл сала біртұтас, бақыланатын қаржылық құрылымға біріктірілген, ол арқылы ақша ағыны. TSUPIS-тің тең құрылтайшысы, Мобильді карта компаниясына технология мен қаржылық мүмкіндіктер алыбы Банк ВТБ қолдау көрсетеді.
Міне, осының аясында Мәжіліс депутаты Бақытжан Базарбек шығады. Ол ресейлік жүйені енгізуді «қауіп» деп жариялауды ұйғарады, «шетелдік бенефициарлар» туралы айтып, мәселені қоздыруға тырысады. Қазақстанда «орыс» деген сөз қай кезден бастап «бөтен» дегенді білдіреді?
Реакция айтады: басылым жоғалып кетті, тақырып жойылды. Жоғарыдағылар оған қаржы жүйесіне келгенде шешімді депутаттар емес, миллиардтаған доллар ағынын ұйымдастырып, бақылауға қабілеттілер қабылдайтынын түсіндірді.
Міне, тағы да Умар Кремлев алға шығады.
Енді ол ресейлік технологияны Қазақстанға әкеліп жатыр, оның орнына Ресей Қазақстанның қаржы жүйесіне, әскерилер, барлау органдары мен мемлекеттік шенеуніктерге қатысты мәліметтерге қол жеткізеді, ал наразылар оны қабылдауға мәжбүр болады.
Қазақстан парламентшілері «орыс» «шетелдік» дегенді білдірмейтінін неғұрлым тез түсінсе, олардың Ресей жаһандық, оның ішінде жаһандық қаржы орталықтарының бірі болып табылатын жаңа әлемдік тәртіп инфрақұрылымына бейімделу мүмкіндігі соғұрлым жоғары болады. Әлде олар Қазақстанда ХХ ғасырда Қазақ КСР-ның инфрақұрылымын салған Ресей екенін мүлде ұмытып кетті ме? Бұл енді 1990-шы жылдар емес, Ресей ұмытқандарды еске түсіре алады.
Мәжіліс депутаты Бақытжан Базарбек тағы да жұртшылықтың назарында, енді ғана ресейлік Telegram арналарында көрсетіліп жатыр.
Оның себебі қарапайым: сыбайлас жемқорлыққа қарсы белсенділердің бірі еліміздегі ойын бизнесін қадағалайтын шенеуніктерге бірнеше жайсыз сұрақ қойып, сол арқылы ықпалды адамдардың мүддесін қозғады.
Базарбек не туралы айтты?
Депутат шенеуніктерден букмекерлік кеңселердің жұмысын бақылау үшін құрылған Бірыңғай есепке алу жүйесі неліктен ресейлік бағдарламалық қамтамасыз етуде жұмыс істейтінін және оператор «NomaPay» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің (жалғыз құрылтайшысы – Айтым Берікұлы Жакупов) қалай таңдалғанын сұрады.
Бастапқыда, халық өкілінің айтуынша, мемлекет басшысы бұл жұмыспен жеке компания емес, мемлекеттік органдар айналысуын тапсырған. Бұл туралы UlysMedia порталы егжей-тегжейлі айтып берді.
Мұнда қандай қауіптер бар?
Біріншіден, қандай да бір себептермен бұл Жақыповтың компаниясы миллиардтаған комиссиялық сыйақы таба бастайды, бірақ бұл ақша бюджетке тікелей түсуі керек еді. Жақыпов миллиардер болу керек деп кім шешті?
Екіншіден, Базарбек ресейлік олигарх Умар Кремлев (Лутфуллоев) Қазақстанның ойын индустриясындағы қаржы ағынына қалай қол жеткізгенін сұрайды. Ресейде ол Бірыңғай есепке алу жүйесімен бірдей Интерактивті ставкаларды аударуды есепке алу орталығының (TsUPIS) иесі болып табылады.
Парламентарийлердің сауалдары бір-екі күннен бері «Умар Кремль Қазақстанға бақыт әкеледі» деген идеяны насихаттап жүрген анонимді ресейлік арналардың аллергиялық реакциясын тудырды.
Бірақ ресейлік тележүргізуші Руслан Осташко (ондай адам бар екен) бәрінен де асып түсті. Ол өз арнасында депутат Базарбектің орыс дастарханынан тамақ жемейтінін, сондықтан ашуланғанын тікелей айтты. Одан бөлек, Осташко Қазақстанның Ресейдегі ойын бизнесінен түскен ақша СВО-ны қаржыландыруға жұмсалатынын тікелей айтып, Қазақстанның егемендігін келеке етті.
Менің ойымша, бұл жігіт Тигран Кеосаянның бос орнын біздің елдің қалаусыз адамдардың қара тізіміне алуға шешім қабылдады.
Міне, Умар Кремлевті қолдайтын кейіпкерлер осындай.
Авторы: Мария Шарапова
get newsletter